Pierwsza wzmianka o Bo?ym Narodzeniu pochodzi z 354 roku, a zamieszcza j? rzymski kalendarz. Ró?ne by?y w przesz?o?ci terminy obchodów ?wi?t Bo?ego Narodzenia. ?wi?towano w styczniu, marcu, kwietniu, a nawet w maju. Ostatecznie wybrano dat? 25 grudnia – dzie? przesilenia zimowego. Chrze?cijanie ze s?o?cem uto?samiali Chrystusa, nazywaj?c go „S?o?cem Sprawiedliwo?ci”. Tajemnica Bo?ego Narodzenia polega na tym, ?e druga Osoba Boska sta?a si? cz?owiekiem, aby w ciele ludzkim dokona? zbawienia rodzaju ludzkiego za grzechy. Jako Bóg jest wieczny, niesko?czony, wszechobecny i wszechmocny, jako cz?owiek jest ograniczony czasem, przestrzeni? i moc?.

Zwyczaj ubierania choinek narodzi? si? w?ród ludów germa?skich przesz?o 300 lat temu. W dniach przesilania zimy i nocy zawieszano u sufitu ga??zki jemio?y, jod?y, ?wierka, sosny jako symbol zwyci?stwa ?ycia nad ?mierci?, dnia nad noc?, ?wiat?a nad ciemno?ci?. Ko?ció? ch?tnie przej?? ten zwyczaj jako zapowied?, znak i typ Jezusa Chrystusa. Na drzewku zawieszamy ?wiat?a, bo tak cz?sto Jezus o sobie mówi?, ?e jest ?wiat?o?ci? ?wiata.

Po adwentowym oczekiwaniu bezpo?rednim przygotowaniem do ?wi?t Bo?ego Narodzenia jest Wigilia.
W Polsce wieczerza wigilijna rozpoczyna si? po zapadni?ciu zmroku, gdy na niebie pojawia si? pierwsza gwiazda.

Wtedy ca?a rodzina gromadzi si? w jednym pokoju, przy stole nakrytym bia?ym obrusem. Pod nim roz?o?one jest siano. Kiedy ju? wszyscy domownicy stan? wokó? sto?u, najstarsza osoba w rodzinie rozpoczyna modlitw?, odczytuje

fragment Pisma ?w. o narodzinach Jezusa, nast?pnie bierze z talerzyka bia?y op?atek, podchodzi do ka?dego, ?amie si? nim i sk?ada ?yczenia. W tym dniu wspomina si? wszystkich, którzy nie mog? by? z nami. To z my?l? o zmar?ych i o ka?dym, kto nie ma gdzie sp?dzi? tego wieczoru, le?y na stole dodatkowe, puste nakrycie.

W czasie Wigilii najwa?niejszy jest op?atek i zawsze pierwszy. Dopiero gdy podzielimy si? op?atkiem, mo?emy skosztowa? czerwonego barszczu z uszkami, czarnego maku, br?zowych orzechów i srebrnych ryb. Przedtem nie wypada ?piewa? nawet kol?d.

Tradycja obchodów ?wi?t Bo?ego Narodzenia jest g??boko zakorzeniona nie tylko
w narodzie polskim. Na ca?ym ?wiecie katolicy ?wi?tuj? narodzenie Jezusa, ale w ka?dym kraju panuj? nieco odmienne zwyczaje. Do rozpowszechniania zwyczaju budowania ??óbków i szopek najwi?cej przyczyni? si? ?w. Franciszek z Asy?u i jego bracia. To on, chc?c przypomnie? narodziny Pana Jezusa, nakaza? nanie?? do groty siana i przyprowadzi? wo?u i os?a. Zawo?a? braci i pobo?nych ludzi. Tam odczyta? im Ewangeli? o narodzeniu Zbawiciela i wyg?osi? kazanie o wcieleniu S?owa.

W Hiszpanii odpowiednikiem op?atka jest cha?wa. Przed Bo?ym Narodzeniem ka?da rodzina hiszpa?ska zaopatruje si? w now? szopk?.Wigilijna wieczerza rozpoczyna si? po pasterce. Nast?pnie wszyscy wychodz? na ulice o?wietlone tysi?cami barwnych ?arówek, ?piewaj? kol?dy, ta?cz? i bawi? si? do rana.

G?ównym daniem jest pieczona ryba oraz „ciasto Trzech Króli”, w który zapieka si? drobne upominki.
Prezenty rozdawane s? 6 stycznia w ?wi?to Trzech Króli, na pami?tk? darów, które Jezus otrzyma?.

W Wielkiej Brytanii wigilijny posi?ek zaczyna si? w po?udnie w ?cis?ym gronie rodzinnym. Obiad, bo trudno tu mówi? o wieczerzy, sk?ada si? z pieczonego indyka i „ p?on?cego puddingu”. Wieczorem w Wigili? angielskie dzieci wywieszaj? swoje po?czochy za drzwi, by nazajutrz rano odnale?? je wype?nione prezentami.
Tu narodzi? si? zwyczaj poca?unków pod jemio?? wisz?c? u sufitu.
Taki poca?unek przynosi szcz??cie i spe?nienie ?ycze?.
Londyn jest ojczyzn? pierwszych kartek z ?yczeniami. W 1846 roku Jon Horsley z Anglii zaprojektowa? pierwsz? kartk? ?wi?teczn? z napisem „Weso?ych ?wi?t Bo?ego Narodzenia i szcz??liwego Nowego Roku”.

W Szwecji ?wi?ta Bo?ego Narodzenia rozpoczynaj? si? w pierwsz? niedziel? adwentu. Tradycyjna szwedzka uczta sk?ada si? z iutfisk, czyli rozmoczonej suszonej ryby o do?? md?ym smaku. Potem podaje si? galaretk? wieprzow?, g?owizn? i chleb,
a na deser pierniczki. Nie stawia si? wolnego nakrycia na stole, ale za to odwiedza si? samotnych. Szwedzi nie ?piewaj? kol?d, lecz ta?cz? wokó? choinki.

W Niemczech „Bo?e Narodzenie“ obejmuje trzy dni: 24 grudnia -„Wigili?“, pierwszy dzie? ?wi?t Bo?ego Narodzenia, narodziny Jezusa Chrystusa (25.12.) i drugi dzie? ?wi?t Bo?ego Narodzenia (26.12.). W Wigili? w chrze?cija?skich rodzinach przed lub po uczestnictwie w Mszy ?wi?tej zapala si? ?wiece na choince i wtedy rozpoczyna si? „gwiazdka“ tzw. „Bescherung“. ?piewa si? lub s?ucha si? kol?d i cz?onkowie rodziny obdarowuj? si? wzajemnie prezentami. Dzieciom opowiada si? legend? mówi?c?, i? prezenty przyniós? ?wi?ty Miko?aj lub Dzieci?tko Jezus. Wiele rodzin wynajmuje nawet Miko?aja, którego rol? odgrywaj? studenci przebrani w kostium. W pierwszym i drugim dniu ?wi?t Bo?ego Narodzenia wielu ludzi udaje si? do ko?cio?a na ?wi?teczne msze. 25 i 26 grudnia s? dniami ?wi?tecznymi wolnymi od pracy.

Greckie Bo?e Narodzenie jest spokojnym, uroczystym okresem. Gor?cy okres rozpoczyna si? 6 grudnia w dniu ?wi?tego Miko?aja, kiedy to wszyscy wymieniaj? si? podarunkami i trwa a? do 6 stycznia - ?wi?ta Trzech Króli. Na dzie? przed Bo?ym Narodzeniem i Nowym Rokiem dzieci ?piewaj? co? na wzór kol?d, chodz?c od domu do domu. Te kol?dy maj? b?ogos?awi? domostwa. Cz?sto kol?dy te s? ?piewane przy akompaniamencie ma?ych metalowych trójk?cików i ma?ych glinianych b?benków. Za ?piew dzieci cz?sto nagradzane s? s?odyczami i suszonymi owocami. Na prawie ka?dym stole mo?na znale?? "Christopsomo" ("Chleb Chrystusa"). Jest to okr?g?y bochenek ozdobiony na szczycie krzy?em, wokó? którego ludzie stawiaj? symbole z ciasta przedstawiaj?ce wszystko to, co oznacza d?ugotrwa?o??. Je?li biesiadnicy pochodz? z wyspy i s? rybakami na ich stole zobaczysz chleb z ryb?. Choinki nie s? powszechnie u?ywane w Grecji, a prezenty s? wr?czane 1 stycznia.

Obecnie w wi?kszych miastach mo?na zobaczy? ulice przystrojone w lampki i dekoracje. Powoli zostaje te? przejmowana zachodnia tradycja wys?ania kart z ?yczeniami ?wi?tecznymi do przyjació? i rodziny.

We Francji ?wi?teczn? atmosfer? wyczuwa si? ju? na kilka tygodni przed Bo?ym Narodzeniem. Wszystkich opanowuje gor?czka zakupów. W?a?ciciele sklepów prze?cigaj? si? w pomys?ach dekorowania wystaw. Ulice miast przystrojone s? kolorowymi lampkami i gwiazdkami.

?wi?ta Bo?ego Narodzenia pe?ni? we Francji bardzo wa?n? rol?. S? to ?wi?ta rodzinne. Francuzi wr?czaj? sobie r?cznie robione kartki ?wi?teczne oraz kupuj? prezenty. We Francji, w przeciwie?stwie do Polski, nie ma Wigilii. Francuzi bior? udzia? we mszy, a 25 grudnia siadaj? do wspólnego obiadu. W ten dzie? je si? indyka nadziewanego kasztanami i pije du?o szampana.
We Francji dzieci wierz?, ?e to ma?y Jezus przynosi im prezenty, które w wigilijn? noc wk?ada do bucików ustawionych przy kominku.

BO?E NARODZENIE W CZECHACH I NA S?OWACJI

Okres Bo?ego Narodzenia jest w Republice Czeskiej okresem szczególnym. ?wi?ta s? tu czasem wzajemnych spotka? rodzinnych oraz dniem wolnym, w którym mo?na si? dobrze zabawi?. Ju? kilka tygodni przed Bo?ym Narodzeniem, zarówno w Czechach, jak i na S?owacji, wystawy sklepowe przyci?gaj? klientów specjalnymi promocjami i
kolorowymi ?wiecide?kami.

Prawdziwy okres ?wi?teczny rozpoczyna si? jednak dopiero 24 grudnia. Ludzie wierz?cy przez ca?y ten dzie? zachowuj? post, nast?pnie sk?adaj? sobie ?yczenia i obdarowuj? si? prezentami. W prawie ka?dym domu stoi choinka, wokó? której gromadz? si? domownicy zasiadaj?cy do wspólnej kolacji, gdy na niebie uka?e si? pierwsza gwiazdka.
Na stole nie mo?e na przyk?ad zabrakn?? „váno?ky” – tradycyjnego bia?ego ciasta przypominaj?cego wygl?dem i smakiem polsk? s?odk? cha?k? z bakaliami. Pierwsz? spo?ywan? potraw? s?, podobnie jak w Polsce, op?atki. Nast?pnie na stó? w?druje zupa grzybowa oraz obowi?zkowo ryba, a najlepsz? oczywi?cie jest karp. Na S?owacji, a przede wszystkim w okolicach Bratys?awy, w miejsce zupy grzybowej cz?sto podawany jest kapu?niak. Czesi i S?owacy przywi?zuj? te? ogromn? wag? do suszonych owoców oraz jab?ek, które s?u?? nie tylko do jedzenia, ale tak?e do ?wi?tecznych wró?b.
W okresie bo?onarodzeniowym nasi po?udniowi s?siedzi ?piewaj? oczywi?cie równie? kol?dy, a ludzie nawiedzaj? ko?cio?y, które w Czechach w ci?gu roku ?wiec? pustkami.

We W?oszech ?wi?ta Bo?ego Narodzenia maj? tysi?cletni? tradycj?. W?osi wysy?aj? wiele kartek z ?yczeniami do rodziny i przyjació?.
8 grudnia ubiera si? choink? oraz budowane s? ??obki w ko?cio?ach.

24 grudnia obchodzona jest Wigilia - uroczysta kolacja, podczas której jedzone s? typowe w?oskie ciasta – penettone i pandoro, a tak?e nugat, migda?y i orzechy laskowe.
W?osi bior? udzia? w Pasterce. W czasie Bo?ego Narodzenia rozdaj? prezenty.
Centralne ulice Rzymu zdobi? wielkie choinki.

We wspó?czesnej Rosji bardziej uroczy?cie, ni? Bo?e Narodzenie, ?wi?towana jest noc z 31 grudnia na 1 stycznia. To czas prezentów, które w Rosji przynosz? Dziadek Mróz i jego wnuczka ?nie?ynka. Bo?e Narodzenie jest obchodzone po ?wi?tach Nowego Roku, 7 stycznia. To ?wi?to bardzo radosne, wiele osób udaje si? wtedy do cerkwi, wszyscy sk?adaj? sobie ?yczenia. Rozpoczyna je uroczysta, rodzinna kolacja, czyli Wigilia. Przygotowuje si? postne danie z ziaren pszenicy, miodu i kaszy zmieszanymi z migda?owym lub makowym mlekiem. Do kaszy dodaje si? orzechy lub mak. Takim daniem rozpoczyna si? Wigilia. Na rosyjskim stole wigilijnym obowi?zkowo powinno znale?? si? 12 da? – zgodnie z liczb? aposto?ów – m.in. bliny, ryba i mi?sa w galarecie, pieczyste i pierniki miodowe. Wieczerz? wigilijn? poprzedza ?cis?y post, który przestrzegany jest, a? do pojawienia si? pierwszej gwiazdki, symbolizuj?cej gwiazd? Betlejemsk?.

Do tradycji ?wi?t Bo?ego Narodzenia nale?y m.in. zapalanie ?wiec w oknach i ognisk na ulicach, które maj? rozgrza? w zimow?, mro?n? noc narodzone Dzieci?tko. Dzieci z papierowymi gwiazdami i lampionami w r?kach pukaj? do tych domów, w których zapalono ?wiece, aby z?o?y? ?yczenia domownikom, za?piewa? kol?dy, a nawet odegra? ca?e przedstawienia. Gospodarze zapraszaj? ich do domu, do swojego sto?u lub nagradzaj? ?wi?tecznymi smako?ykami.

Na W?grzech w czasie ?wi?t organizuje si? wielkie bale dla dzieci. Najwa?niejszy z nich odbywa si? w stolicy kraju, Budapeszcie, w budynku Parlamentu. Uczestnicz? w nim znani aktorzy i arty?ci. Pod obrus le??cy na stole wk?ada si? sianko. Wyci?gni?cie najd?u?szego ?d?b?a wró?y d?ugie ?ycie. W czasie Wigilii i ?wi?t Bo?ego Narodzenia W?grzy jedz? pieczonego indyka, zup? rybn? oraz rosó? z kury. Na stole nie mo?e zabrakn?? ciasta z makiem, bo mak zapewnia rodzinie mi?o??.

W Austrii po pi?tej po po?udniu rozbrzmiewa w oknach ma?y dzwoneczek.
To znak, ?e rozpoczyna si? ?wi?teczna kolacja. Austria jest ojczyzn? jednej z najpi?kniejszych kol?d na ?wiecie „Stalle Nacht, heilige nacht” (Cicha noc, ?wi?ta noc).

W Danii na Wigili? podaje si? s?odki ry? z cynamonem i pieczon? g?? z jab?kami. Tradycyjnym daniem jest budy? z ry?em, w którym gospodyni ukrywa migda?. Kto go znajdzie, ten dostaje ?wink? z marcepanu, która zapewnia szcz??cie przez ca?y rok.

W Meksyku ju? 15 grudnia wiesza si? pod sufitem piniat? - gliniane naczynie wype?nione s?odyczami. Pod ni? gromadz? si? dzieci. Jedno z nich rozbija piniat? kijem, co rozpoczyna wy?cig w zbieraniu s?odyczy. G?ównym daniem wigilijnym jest w?dzony dorsz z papryk? i oliw? oraz ma?ymi grzankami. Podaje si? równie? pieczonego indyka, owoce, s?odycze.

?wi?ta Bo?ego Narodzenia w Stanach Zjednoczonych – cho? raczej w?a?ciwie nale?a?oby u?y? zwrotu ?wi?to - gdy? tradycyjna ameryka?ska rodzina nie obchodzi
Wigilii, a 26 grudnia jest normalnym dniem pracy. Nie umniejsza to
jednak roli, jak? Bo?e Narodzenie pe?ni w kulturze USA. Ka?da ameryka?ska rodzina pieczo?owicie i z du?ym wyprzedzeniem
przygotowuje si? na ich nadej?cie. Ulice i domy przystrajane s? tysi?cem migoc?cych ?wiate?ek i lampek.
W ogródkach i witrynach sklepowych pojawiaj? si? ?wi?teczne dekoracje. Wsz?dzie rozbrzmiewa d?wi?k kol?d, a w powietrzu unosi si? zapach choinek. Jedn? z wa?niejszych tradycji zwi?zanych z Bo?ym Narodzeniem w Stanach Zjednoczonych jest dawanie prezentów – wzajemne obdarowywanie si?. W ka?dym domu pod choink? pi?trz? si? prezenty, a ich otwarcie nast?puje w ?wi?teczny poranek przed ?niadaniem. Kulminacyjnym punktem Bo?ego Narodzenia jest uroczysty obiad, na którym nie mo?e zabrakn?? bli?szej i dalszej rodziny.

POGODNYCH I RADOSNYCH


?WI?T BO?EGO NARODZENIA


?YCZYMY


Mariusz Strecha